Η μεγάλη πυρκαγιά του 2008.

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΤΗ ΡΟΔΟ

Η Ρόδος, εκτός από το σημαντικό έργο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, έχει την τύχη να θωρακίζει ακόμα περισσότερο το φυσικό της πλούτο, μέσω του σώματος δασοπυρόσβεσης της ΤΕΔΚΔ (μοναδικό στην Ελλάδα) αλλά και πολλών εθελοντικών ομάδων όπως οι CBR, οι Σαμαρείτες, οι Ραδιοερασιτέχνες, η Αερολέσχη κλπ. Έχει την τύχη να διοικείται από ευαισθητοποιημένους, στην πλειοψηφία τους σε θέματα φυσικού περιβάλλοντος, τοπικούς παράγοντες. Και κυρίως έχει την τύχη να κατοικείται από ευαισθητοποιημένους πολίτες που γνωρίζουν ότι το φυσικό περιβάλλον του νησιού τους, του πλέον δασοσκεπούς νησιού του Αιγαίου, εκτός από προσωπική γαλήνη και ευτυχία αγναντεύοντας τα απέραντα δάση, συμβάλλει στην ανάπτυξη και προώθηση του τουριστικού μας προϊόντος που αποτελεί τη μεγαλύτερη ίσως πηγή εισοδήματος για τους ντόπιους.

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ…

Στις 22 Ιουλίου 2008, λίγο μετά τις 11 το πρωί δόθηκε σήμα για πυρκαγιά στο χωριό του Αγ. Ισιδώρου, του Δήμου Αταβύρου της Ρόδου. Οι αρχικές εκτιμήσεις σε τίποτα δεν θα επιβεβαίωναν τον τελικό απολογισμό…σχεδόν 6 μέρες μάχη με τις φλόγες, 133.000 στρέμματα καμένης γης, 3 καμένοι Δήμοι και πλήθος ακόμα καταστροφών. Κατηγορήθηκαν πολλοί για την έκβαση αυτής της πυρκαγιάς…

→ Πρώτος και κύριος «φταίχτης» ο «στρατηλάτης» άνεμος…Όποιος υπήρξε στην πυρκαγιά εκείνο το πενθήμερο θα διαπίστωνε από μόνος του την ένταση των ανέμων που έπνεαν, κυρίως όταν έπεφτε η νύχτα…Από τις 3:00 μέχρι και τις 6:00 περίπου τα ξημερώματα, μια δασική πυρκαγιά βρίσκεται στο χαμηλότερο της έντασής της, διότι οι άνεμοι κοπάζουν & αρχίζουν να ψύχονται, η σχ. υγρασία αυξάνει και η καύσιμη ύλη αρχίζει να απορροφά υγρασία. Αυτό το τρίωρο έπρεπε να εκμεταλλευτούμε και δεν το κάναμε…η φωτιά αυτή, τις νύχτες έκαιγε μόνη της…αλλά και τις μέρες, όπως φάνηκε…

→ Δεύτερος «φταίχτης» το δύσβατο της περιοχής… Και ποιος μας είπε ότι τα δάση φύονται σε κάμπους; Σαφώς και μιλάμε για έντονο ανάγλυφο, σαφώς και μιλάμε για βουνά…Σαφώς και τα δάση μας φύονται σε πλαγιές που προσεγγίζονται δύσκολα…Όχι όμως καθόλου…Υπήρξαν ζώνες στην Ίγγο οι οποίες δεν προσπελάστηκαν από όχημα…

→ Τρίτος μεγάλος «φταίχτης» το «ελλιπές» δασικό και αγροτικό οδικό δίκτυο… Ένα νησί έκτασης 1.400.000 περίπου στρεμμάτων αποτελείται από ένα δίκτυο δασικών και αγροτικών δρόμων που ξεπερνά τα 1.100 χιλιόμετρα…νούμερο τεράστιο αν το συγκρίνει κανείς με άλλες περιοχές ανάλογης έκτασης. Παρόλα αυτά ανοίχτηκαν κι άλλες ζώνες κι άλλοι δρόμοι…και ορθώς έγινε, αφού η διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών ανήκει στις μεθόδους καταστολής μιας πυρκαγιάς. Έγιναν όμως χωρίς τη στοιχειώδη γνώση που απαιτείται για τη συγκεκριμένη δουλειά…Γι’ αυτό και σε πολλές περιπτώσεις οι κορμοί και τα κλαδιά που κόβονταν για τη διάνοιξη των ζωνών ‘ξαναφούντωναν’ σβησμένες εστίες…Βέβαια υπήρξαν και κάποιοι που ακόμα και τέτοιες ώρες, εκμεταλλεύτηκαν το ελεύθερο της διάνοιξης αντιπυρικών ζωνών και προχώρησαν σε κανονικές εκχερσώσεις των χωραφιών τους – στο όνομα μιας αντιπυρικής ζώνης – πολλά χιλιόμετρα μακριά από τα κύρια μέτωπα…

→ Και φυσικά ο ηλικιωμένος κύριος που έβαλε τη φωτιά αρχικά… Ο ανθρώπινος παράγοντας κατηγορήθηκε μόνο στο πρόσωπο του κυρίου αυτού αλλά και στο αόρατο πρόσωπο κάποιου συντονισμού…Ο άνθρωπος αυτός έφταιξε γιατί καταπάτησε την Πυροσβεστική Διάταξη, υπ’ αριθμ. 9/2000 περί «Κανονισμού ρύθμισης μέτρων για την πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών σε δασικές και αγροτικές περιοχές», όπως θα έφταιγε και κάθε άλλος πολίτης που μπορεί να γίνει εμπρηστής από αμέλεια…Και παραπέμφθηκε στη δικαιοσύνη…Τον άλλο φταίχτη, αυτόν με το αόρατο πρόσωπο ποιος θα τον δικάσει; Γιατί δεν φταίει μόνο ένας για 133.000 στρέμματα καμένης γης…  Δεν μπορεί να διανοηθεί ανθρώπινος νους πως μια φωτιά σε σιτηρά που ξεκίνησε από τις αυλές σπιτιών, που για να φτάσει σε δασικές εκτάσεις μεσολαβούσαν τουλάχιστον 2 χιλιόμετρα καλλιεργειών, κατέκαψε σχεδόν 3 δήμους. Δεν μπορεί να διανοηθεί κάποιος πως με τόσο μεγάλη δύναμη επίγειων και εναέριων μέσων, κάηκαν τα δάση του Αγίου Ισιδώρου, των Λαέρμων, η Ίγγος, το Θάρρι, η Υψενή, και μεγάλο μέρος από την Προφύλια και το Ασκληπειό αλλά και οι εκτάσεις προς το φράγμα του Γαδουρά.

ΕΥΘΥΝΕΣ… Ας αναλογιστούμε όλοι τις ευθύνες μας…Ναι υπήρξε κακός έως ανύπαρκτος συντονισμός. Μόνο που ο συντονισμός δεν είναι κάτι αόρατο τελικά…Τον εκτελούν κάποιοι άνθρωποι που έχουν οριστεί από κάποιους άλλους ανθρώπους για να επιτελούν αυτό το έργο. Ίσως τελικά δεν εκτιμήσαμε σωστά την πυρκαγιά…Μάλλον την υπο-εκτιμήσαμε…Δεν ήμασταν προετοιμασμένοι για τέτοια καταστροφή…Δεν πιστεύαμε ποτέ ότι θα πάθουμε αυτά που έπαθε η υπόλοιπη Ελλάδα…Δεν πράξαμε τα δέοντα και ως οφείλαμε να πράξουμε τις 2 πρώτες ώρες από την έναρξή της…Μετά το ένα λάθος διαδεχόταν το άλλο…Γιατί:

→ δεν ενημερώσαμε τον κόσμο ότι ‘αντιπύρ’ δεν σημαίνει παίρνω αναπτήρα και βάζω φωτιά όπου και όποτε με βολεύει…είναι ολόκληρη στρατηγική επέμβαση έμμεσης καταστολής μιας πυρκαγιάς, η οποία λόγω των αντίθετων αποτελεσμάτων που μπορεί να φέρει αν δεν εφαρμοστεί σωστά, είναι απαγορευμένη μέθοδος για την Ελλάδα.

→ δεν εκμεταλλευτήκαμε τα πολυπληθή πεζοπόρα τμήματα και τα δέκα περίπου επιπλέον πυροσβεστικά οχήματα που μας εστάλησαν από την υπόλοιπη Ελλάδα…

→ δεν εκμεταλλευτήκαμε ούτε το πλήθος των εναέριων μέσων που ήρθαν για να ενισχύσουν την κατάσβεση (ευτυχώς δεν υπήρχε άλλη δασική πυρκαγιά στην υπόλοιπη Ελλάδα…). Αεροπλάνα και ελικόπτερα έριξαν εκατοντάδες τόνους νερού. Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα «μάθαμε» πως οι πυρκαγιές σβήνονται μόνο από αέρος…Δεν μας ενημέρωσε κάποιος ότι τα εναέρια μέσα βοηθούν την κατάσβεση, γιατί περιορίζουν την ένταση της φλόγας και ψύχουν την λοιπή καύσιμη ύλη, έτσι ώστε το έργο των δασοπυροσβεστών μετά τις ρίψεις να οδηγεί στην τελική κατάσβεση…

→ δεν στήσαμε ανθρώπινες ζώνες περιμετρικά των αντιπυρικών…

→ δεν εκμεταλλευτήκαμε τους εκατοντάδες εθελοντές, απλούς πολίτες, πρόσκοπους που ρωτούσαν όποιον ένστολο έβρισκαν μπροστά τους «εμείς πως μπορούμε να βοηθήσουμε; Είμαστε εδώ…χρησιμοποιείστε μας…»

→ δεν ακούσαμε τους ντόπιους που φώναζαν με όλη τους τη δύναμη…γιατί αυτοί είναι που ξέρουν καλύτερα από τον καθένα την περιοχή τους, το χωριό τους, κάθε μικρό δρομάκι που θα μας έφερνε μπροστά από το μέτωπο…γιατί αυτοί είναι που μεγάλωσαν στα δάση και θα γεράσουν στις στάχτες…  Από την τέταρτη μέρα της πυρκαγιάς παραδοθήκαμε…αφήσαμε τα δάση που συνέχιζαν να καίγονται και παραταχθήκαμε πάνω στον κεντρικό δρόμο της Λάρδου και του Ακληπειού…για να προστατέψουμε τα τσιμέντα…

Ακούστηκε πως ήμασταν τυχεροί που δεν κάηκαν περιουσίες και δεν χάθηκαν ανθρώπινες ζωές…Σαφώς και είναι πολύ σημαντικό που δεν είχαμε τέτοιου είδους απώλειες. Αλίμονό μας αν η συγκεκριμένη πυρκαγιά με τη συγκεκριμένη ένταση εγκλώβιζε ανθρώπους. Ούτε ζώα βρέθηκαν καμένα…προλάβαιναν να φύγουν…Απλά με κάποιο τρόπο έπρεπε να εξαγνίσουμε τις ευθύνες μας, το προσωπικό κόστος που αντιστοιχεί στον καθένα μας και ίσως και τις τύψεις μας…

Αυτό που δεν ακούστηκε από ΚΑΝΕΝΑΝ ήταν μια ειλικρινής ΣΥΓΓΝΩΜΗ… μια συγγνώμη στο ίδιο το δάσος, στα ελάφια, στις αλεπούδες, στους λαγούς, στις πέρδικες και όλα τα είδη της χλωρίδας και πανίδας…μια συγγνώμη στο μέλλον αυτού του τόπου… Μια γιαγιά μόνο από τον Άγιο Ισίδωρο είχε την ανδρεία να ζητήσει συγχώρεση που εξαιτίας κάποιου χωριανού της κάηκε το μισό νησί…  Νομίζω πως όλοι ευχόμαστε τα έργα αποκατάστασης, τα αντιπλημμυρικά και τα αντιδιαβρωτικά να είναι αντάξια του ντόρου που προκάλεσαν την επόμενη μέρα της πυρκαγιάς και να προστατέψουν ουσιαστικά τα γύρω χωριά από τα πλημμυρικά φαινόμενα. Και κυρίως να προστατέψουν τα εδάφη των καμένων περιοχών από τη διάβρωση έτσι ώστε η φύση να μπορέσει να προχωρήσει μόνη της στην επούλωση των πληγών της…Και ας αφήσουμε από τώρα τις «τεράστιες» εκστρατείες τεχνητών αναδασώσεων στις συγκεκριμένες περιοχές …  

 «Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε μετά από μία πυρκαγιά είναι το να μην κάνουμε τίποτε» Σπύρος Ντάφης Ομότιμος Καθηγητής Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος.