Το Εθνικό Θέατρο Ρόδου σε εγκατάλειψη

Τρεις πολίτες (Τζάκομο Μαρτίνι, Δημήτρης Γρηγοριάδης, Ίρις Μαυράκη) που έχουν αντιληφθεί την αναγκαιότητα της επιβίωσής του γράφουν στο “Documento”

Ρεπορτάζ: Αφροδίτης Ερμίδη στο “Documento”

Το Εθνικό Θέατρο Ρόδου (πρώην Teatro Giacomo Puccini) παραµένει κλειστό και εγκαταλλειµµένο εδώ και 15 χρόνια. Πρόκειται για ένα διατηρητέο θέατρο χωρητικότητας 1.200 ατόµων, σηµαντικό κτήριο της πολιτιστικής υποδοµής που δηµιούργησαν οι ιταλικές αρχές στο πλαίσιο των επιδιώξεών τους να µετατρέψουν την πόλη της Ρόδου σε τουριστικό και πολιτιστικό κέντρο υψηλής ποιότητας στην ανατολική Μεσόγειο.

Ενώ µέσα στα χρόνια έχουν γίνει κάποιες εργασίες συντήρησής του και έχουν εκπονηθεί µελέτες, αυτήν τη στιγµή βρίσκεται στο έλεος του χρόνου. Εκτός από την ιδιαιτερότητά του ως µνηµείου του νεότερου πολιτισµού, αποτελεί και χώρο πολιτισµού.

Ο πυκνωτής της κοινωνικής ζωής

Γράφει ο Τζάκομο Μαρτίνι, θεωρητικός του σινεμά

Ένα θέατρο πριν από την ιδιότητά του ως τόπου θεάματος είναι τόπος κοινωνικής συνάθροισης, συνάντησης και γνώσης· μια θεμελιώδης ιστορικά λειτουργία για την κοινωνική ζωή και την πολιτιστική ανάπτυξη μιας κοινότητας, αλλά πάνω απ’ όλα ο τόπος μνήμης της ίδιας της κοινότητας και, όπως είναι γνωστό από τους αρχαίους χρόνους, η μνήμη είναι η ζωτική λέμφος της ιστορίας και του μέλλοντος μιας χώρας, ενός πολιτισμού.
Μια επικράτεια, είτε μικρή είτε μεγάλη, χρειάζεται να διαθέτει και να προστατεύει αυτό τον τόπο προκειμένου να εγγυάται μια πολιτισμένη ζωή και ένα μέλλον πλούσιο σε πολιτισμό και ανάπτυξη, τουριστική και οικονομική.

Ο πολιτισμός στις πιο σημαντικές μορφές επικοινωνίας του, από το θέατρο στον κινηματογράφο, είναι επίσης μορφή οικονομικής δραστηριότητας η οποία υποβοηθά την τουριστική ανάπτυξη, όπως θα έπρεπε να ισχύει στη Ρόδο και στα άλλα νησιά όπου υπάρχουν θέατρο και κινηματογράφος. Η κοινωνική και η πολιτιστική ζωή της Ελλάδας από τους αρχαίους χρόνους γεννιόνταν από τα θέατρα όπου συγχρωτιζόταν ο λαός, ο οποίος πλούτιζε τη γνώση του και εξελισσόταν πολιτισμικά και πολιτικά και πάνω απ’ όλα συμμετείχε στη ζωή της πόλης. Από το αρχαιοελληνικό θέατρο μεταδόθηκαν ένα μήνυμα και ένα δίδαγμα προς όλο τον πολιτισμένο κόσμο.

Για όλα τα παραπάνω δεν επιτρέπεται για κανέναν λόγο η Ρόδος να αφήσει το δικό της θέατρο στην κατάσταση εγκατάλειψης στην οποία βρίσκεται, ακόμη και ως προοπτική διαφυγής από την κυριαρχία του ενίοτε εξευτελιστικού μαζικού τουρισμού, ο οποίος πολύ συχνά προκαλεί σοβαρά προβλήματα στο περιβάλλον και καταστρέφει την ισορροπία που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των κατοίκων και του φυσικού τους περιβάλλοντος.

Το νησί της Ρόδου έχει την τύχη να διαθέτει ένα θέατρο (Giacomo Puccini) σε άριστη κατάσταση, το οποίο χρειάζεται περιορισμένες εργασίες ανακατασκευής προκειμένου να γίνει μοντέρνος και λειτουργικός χώρος.

Για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου απαιτείται μια καθαρή πολιτική βούληση που πρέπει να εκφραστεί από αυτόν που διαχειρίζεται την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και από τις επιχειρηματικές δυνάμεις οι οποίες διαχειρίστηκαν την οικονομική ανάπτυξη του νησιού με μεγάλο κέρδος. Ο λόγος για τις ενώσεις των ξενοδόχων και των εμπόρων, όπως φυσικά και τις τράπεζες. Μόνο με την ένωση όλων αυτών των δυνάμεων, υπό τον συντονισμό της δημοτικής και της περιφερειακής αρχής, θα μπορέσουν να συγκεντρωθούν οι απαραίτητοι πόροι… χωρίς βέβαια να ξεχνάμε την κεντρική κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Μια τελευταία παρατήρηση: για να πραγματοποιηθεί αυτό το σύνθετο εγχείρημα είναι απαραίτητα η εμπειρία και ο επαγγελματισμός ανώτατου επιπέδου, στοιχεία που θα πρέπει να αναζητηθούν και εκτός Δωδεκανήσων.

Περιμένοντας τη μελέτη εφαρμογής
Δημήτρης Γρηγοριάδης, Αντιπρόεδρος Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου

Το Εθνικό Θέατρο Ρόδου κτίστηκε το 1936-37. Τα σχέδια εκπονήθηκαν από τον αρχιτέκτονα Αρμάντο Μπερναμπίτι και ως λυρικό θέατρο λειτούργησε με την ονομασία Teatro Giacomo Puccini. Κατά την ιταλική κατοχή το θέατρο φιλοξένησε θεατρικές παραστάσεις καθώς και παραστάσεις όπερας με ιταλικούς θιάσους. Κατά την ίδια περίοδο χρησιμοποιήθηκε επίσης και για ποικίλες εορταστικές εκδηλώσεις των κατακτητών.

Στη θεώρηση του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος η αποκατάσταση του θεάτρου είναι ύψιστης προτεραιότητας για το νησί και η καθυστέρησή της εξαιρετικά αρνητική. Αν ολοκληρωθεί, θα είναι έργο υψηλού συμβολισμού και πολλαπλής χρησιμότητας που θα αναβαθμίσει την πολιτιστική μας ζωή αλλά και τη θέση του νησιού σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Ομως ταυτόχρονα θα έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα και θα βοηθήσει στη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με την προώθηση εναλλακτικών μορφών διασκέδασης και αναψυχής που τόσο έχει ανάγκη η Ρόδος του μαζικού τουρισμού.

Δυστυχώς, παρόλο που οι οριστικές μελέτες, οι οποίες έγιναν σε συνεργασία με δεκάδες εθελοντές και απέσπασαν διθυραμβικά σχόλια για την τεχνική τους αρτιότητα, τελείωσαν το 2013, δεν προχώρησε η σύνταξη της μελέτης εφαρμογής. Η δεύτερη είναι απαραίτητη καθώς πρόκειται για μνημείο, ένα ειδικό δηλαδή κτίριο όπου τα πάντα πρέπει να προβλεφθούν.

Θα ήταν θετικότατη η ένταξη του έργου στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» όπου ήδη έχει υποβληθεί, καθώς έτσι θα εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι για την υλοποίηση του έργου, που είναι δύσκολο να προκύψουν από άλλες πηγές. Για ακόμη μια φορά όμως επιμένουμε ότι το έργο θα πρέπει να γίνει με τις υψηλότερες προδιαγραφές και διαδικασίες ώστε να καταστεί λειτουργικό και αισθητικά άψογο.

Πόλη χωρίς θέατρο, πόλη χωρίς πολιτισμό
Ίρις Μαυράκη, Ερμηνεύτρια – μουσικός
Μεγάλωσα σχεδόν μέσα στο Εθνικό Θέατρο Ρόδου όταν παιδί πήγαινα να δω θεατρικές παραστάσεις, κοντσέρτα και προβολές ταινιών. Αργότερα συμμετείχα και διοργάνωσα πολλές συναυλίες σε αυτό τον χώρο. Ήταν το θέατρο της πόλης μας. Με τον καιρό το παραμέλησαν… ένα κτίριο σε δυσμένεια. Κατήργησαν μάλιστα και το ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου. Όταν πληροφορήθηκα ότι είχε κλείσει για να γίνουν επισκευές δεν φανταζόμουν πως αυτό θα γινόταν τελικά η αιτία της πλήρους εγκατάλειψής του.

Το θέατρο ανήκει στον Δήμο Ρόδου και βρίσκεται σε πολύ κεντρικό σημείο, στην κεντρική πλατεία της Ρόδου – απέχει περίπου είκοσι μέτρα από το δημαρχείο και άλλα τόσο από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Προσωπικά ως πολίτης της Ρόδου και ως καλλιτέχνιδα, ασχέτως αν διαμένω στην Αγγλία, θλίβομαι, ντρέπομαι και νιώθω μεγάλο θυμό για την εγκατάλειψη αυτού του ιστορικού μνημείου. Πόλη χωρίς θέατρο είναι πόλη χωρίς πολιτισμό.

Πριν από λίγους μήνες ξεκίνησα μια πρωτοβουλία για να κινητοποιήσω καλλιτέχνες ως άμεσα σχετιζόμενους με τον χώρο των παραστατικών τεχνών προκειμένου να μάθουμε από τη νέα δημοτική αρχή τι έχουν κατά νου, σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι μελέτες και αν υπάρχουν σχέδια χρηματοδότησης. Στάθηκε αδύνατον έπειτα από τρεις τέσσερις προσπάθειες να συναντηθούμε με τον αντιδήμαρχο Μεσαιωνικής Πόλης. Πιστεύω πως το θέατρο δεν ήταν ποτέ στις προτεραιότητες καμίας δημοτικής αρχής έως τώρα. Πολιτισμός δεν είναι μόνο οι εκδηλώσεις, είναι και οι χώροι που φιλοξενούν εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου. Ο πολιτισμός ανήκει στον λαό.

Υπήρξαν ομάδες εθελοντών που κινητοποιήθηκαν με πρωτεργάτη τον πολιτικό μηχανικό Θανάση Αναπολιτάνο, ο οποίος δυστυχώς δεν είναι πια κοντά μας, αλλά και πολλούς άλλους οι οποίοι ασχολήθηκαν και με τις μελέτες εθελοντικά και όχι μόνο. Προσπάθησαν πάρα πολύ. Όλα όμως σταμάτησαν πριν από αρκετά χρόνια· οι μελέτες σταμάτησαν πριν από τη φάση της μελέτης εφαρμογής. Η λύση δε που ακούγεται ότι προωθείται για την εκτέλεση του έργου (μελέτη – κατασκευή η οποία δεν εγγυάται την τεχνική αρτιότητα καθώς δεν θα προηγηθεί μελέτη εφαρμογής που είναι εκ των ων ουκ άνευ) προβληματίζει, καθώς αυτό που θα εξυπηρετήσει είναι εργολαβικά συμφέροντα.

Εν κατακλείδι, τα ερωτήματα που απευθύνουμε στους αρμόδιους συνοψίζονται στα εξής: γιατί τόσα χρόνια δεν προχώρησαν οι μελέτες, η αποκατάσταση, η συντήρηση και η επαναλειτουργία του Εθνικού Θεάτρου; Γιατί δεν μας δέχτηκε η δημοτική αρχή ώστε να μας ενημερώσουν ως πολίτες; Στην αντίστοιχη εκστρατεία συλλογής υπογραφών που έχει δημιουργηθεί στο ίντερνετ και απευθύνεται προς τη δημοτική αρχή έχουν συγκεντρωθεί μέχρι στιγμής πάνω από 900 υπογραφές.