Το φυσικό περιβάλλον στη δίνη της τουριστικής ανάπτυξης

ΚΥΡΙΟΙ ΣΤΟΧΟΙ  ΟΙ ΑΚΤΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ 

Ενώ ο Ελληνικός τουρισμός βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε κατάσταση ύφεσης, λόγω της οικονομικής κρίσης και του μεγάλου ανταγωνισμού από άλλους προορισμούς των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, διαβάζουμε ότι υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον για τη Ρόδο και την Κω με στόχο την ανέγερση δώδεκα νέων ξενοδοχειακών μονάδων και μάλιστα κατηγορίας 5 αστέρων.

Εδώ εγείρονται κάποια εύλογα και σοβαρά ερωτήματα,  αφού πρόκειται για τουριστικές επενδύσεις σε τουριστικά κορεσμένα και  ανεπτυγμένα  τουριστικά νησιά της Δωδεκανήσου. Αυτό αφορά όχι μόνο την  οικονομική αλλά κυρίως την περιβαλλοντική σκοπιά.Το πρώτο ερώτημα είναι εάν υπάρχει  πράγματι έλλειψη προσφοράς κλινών στη Ρόδο  και το δεύτερο εάν αντέχουν οι υποδομές και οι φυσικοί πόροι των νησιών αυτών τη χωροθέτηση  νέων μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων. Ως συνέπεια αυτών ανακύπτει το εξίσου σοβαρό ερώτημα  ποιες θα είναι μακροπρόθεσμα οι οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτών των επενδύσεων;

Από οικονομική άποψη

Δεν γνωρίζουμε βέβαια πόσες ακριβώς κλίνες θα προστεθούν  στις ήδη υπάρχουσες στη Ρόδο. Χωρίς αμφιβολία όμως  το αποτέλεσμα θα είναι το σύνολο να υπερβαίνει τη ζήτηση και τελικά αρκετές κλίνες να παραμένουν  αδιάθετες.  Έτσι  πολλά ξενοδοχεία, κυρίως μεσαίου και μικρού μεγέθους, να παραμένουν κλειστά ή να λειτουργούν μόνο για 2- 3 μήνες με εξευτελιστικές τιμές  μη μπορώντας να καλύψουν  ούτε τα έξοδα τους. Άλλες μονάδες έχουν ήδη απαξιωθεί με συνέπεια ή να αλλάζουν χρήση ή να αναζητούν αγοραστές.

Είναι επίσης γεγονός ότι με τον Αναπτυξιακό Νόμο 3299/ 04 ευνοήθηκαν, – κακώς κατά τη γνώμη μας –  και επιχορηγήθηκαν με διάφορα κίνητρα, οι ήδη τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές, ενώ οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν αφορούσαν εκσυγχρονισμό αλλά και ίδρυση – επέκταση υφισταμένων ξενοδοχειακών μονάδων. Αυτό σημαίνει ότι προστέθηκαν  πολύ περισσότερες κλίνες από όσες ζητάει η τουριστική αγορά. Αυτό διαπιστώνεται εύκολα εκ των πραγμάτων εάν εξετάσουμε την διαθεσιμότητα κλινών που έχει η Ρόδος και την συνολική κάλυψη τους σε μία τουριστική περίοδο. Το νησί είναι πλέον τουριστικά κορεσμένη περιοχή και η προσθήκη νέων κλινών θα ενισχύσει την υπερβάλλουσα προσφορά και θα επιτείνει την ήδη κακή  οικονομική κατάσταση  που αντιμετωπίζουν όλες οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και κυρίως οι μικρομεσαίες.                       

Απο περιβαλλοντική άποψη

Είναι γνωστό σε όλους μας ότι η Ρόδος άρχισε να αναπτύσσεται τουριστικά από τις αρχές του 1960 με την μαζική προσέλευση επισκεπτών  από τις Βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες. Τα «δυνατά σημεία» της ανάπτυξης της Ρόδου τότε ήσαν οι φυσικές της ομορφιές, τα τοπία, ο δασικός της πλούτος, οι καθαρές θάλασσες, οι ήσυχες παραλίες, οι φιλόξενοι κάτοικοι της και τέλος τα σημαντικά αρχαία μνημεία και οι ιστορικές τοποθεσίες. Θα ήταν παράλειψη να μη αναφέρουμε ότι στη γρήγορη τουριστική ανάπτυξη σοβαρό ρόλο έπαιξαν ακόμη οι βασικές υποδομές, που άφησε η Ιταλική κατοχή, καθώς και το ειδικό φορολογικό καθεστώς των τεσσάρων πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών.

Αυτά κατέστησαν τη Ρόδο ένα προσιτό προορισμό με καλά ξενοδοχεία και άριστες υπηρεσίες, δημόσιες και ιδιωτικές. Σημαντικό ρόλο μέχρι ενός χρονικού ορίου έπαιξε η ισορροπία μεταξύ του αριθμού των επισκεπτών με τα μέσα και τις υποδομές που διέθετε το νησί  για να τους εξυπηρετήσει. Από το 1980 περίπου και μετά το ισοζύγιο άρχισε να αλλάζει εις βάρος της ποιότητας του τουρισμού  με την επικράτηση του μαζικού θερινού τουρισμού, και την αλματώδη αύξηση των τουριστικών κλινών χωρίς την ανάλογη ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών.

Παράλληλα εμφανίσθηκαν φαινόμενα άναρχης ανάπτυξης, χωρίς κάποιον  υποτυπώδη χωροταξικό σχεδιασμό, καταπατήσεις δημοσίων εκτάσεων, πυκνή δόμηση σε παραθαλάσσιες ζώνες και πάνω σε παραλίες με αποτέλεσμα την καταστροφή και αλλοίωση του παράκτιου τοπίου και των οικοσυστημάτων των, ακόμη και τη ρύπανση και μόλυνση πολλών θαλάσσιων περιοχών. Με την καταστροφή του φυσικού  περιβάλλοντος (πυρκαγιές–τσιμεντοποίηση), αλλά  κυρίως την  δόμηση των ακτών και των παραλιών και την ανάπτυξη της διάσπαρτης εκτός σχεδίου δόμησης η Ρόδος έχασε το κυριότερο ίσως συγκριτικό της πλεονέκτημα που ήταν το υψηλής ποιότητας φυσικό-χερσαίο και θαλάσσιο–περιβάλλον.

Υποβαθμίστηκε έτσι το τουριστικό  προϊόν της Ρόδου  στην άκρως ανταγωνιστική αγορά του εξωτερικού με παράλληλη υποβάθμιση της ποιότητας των επισκεπτών της. Σήμερα στα προβλήματα αυτά  έρχονται να προστεθούν και άλλα σοβαρότερα που σχετίζονται με την εξάντληση των φυσικών μας  πόρων, όπως η επάρκεια της ενέργειας, των υδάτινων πόρων,  τη διαχείριση των απορριμμάτων, τη μόλυνση της θάλασσα, το κυκλοφοριακό της πόλης, τη καθαριότητα γενικά, το αστικό πράσινο, κ.α.

Η άποψη του Συλλόγου μας είναι ότι πρέπει, κατά προτεραιότητα, να περιορίσουμε δραστικά τη σπατάλη και υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων του νησιού. Η αύξηση των τουριστικών κλινών, τις οποίες η Ρόδος δεν έχει ανάγκη, θα επιδεινώσει  ακόμη περισσότερο την  κατάσταση του περιβάλλοντος και την ποιότητα της ζωής.

Αντί γι’ αυτό επιβάλλεται επενδύσουμε μετά από προσεκτική μελέτη σε τομείς όπου τα προβλήματα διογκώνονται και απαξιώνουν την Ρόδο σαν τουριστικό προορισμό: στη βελτίωση των υποδομών και των υπηρεσιών, στην ανόρθωση και εξοικονόμηση των φυσικών πόρων, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην προστασία και αποκατάσταση των δασών μας και τέλος στο ανθρώπινο δυναμικό μας.