Μέτρα πρόληψης πυρκαγιών

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ 

Μετά την ολοκλήρωση της διημερίδας για τις δασικές πυρκαγιές, την 15η και 16η Μαΐου2008, θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους τους ομιλητές και τους συμμετέχοντες για τηνσημαντική συμβολή τους στην συζήτηση, αλλά και στην ενημέρωση όλων μας. Επίσης μιαξεχωριστή αναφορά και στους δημοσιογράφους που συμμετείχαν και έδειξαν πολύ μεγάλοενδιαφέρον.Μετά τη διημερίδα καταλήξαμε σε δεκατρείς βασικές προτάσεις οι οποίες είναι:

1. Δημιουργία ενιαίου εθνικού φορέα με αποκλειστική αρμοδιότητα την πρόληψη,διαχείριση, προστασία, και πυρόσβεση των πυρκαγιών και, άμεση χρηματοδότηση τωνανάλογων αρμοδίων υπηρεσιών, για τον καθαρισμό, την προστασία και την πυροφύλαξη τωνδασών, για φέτος, μέχρι τη δημιουργία του ενιαίου εθνικού φορέα.
2. Δημιουργία φορέα έρευνας και τεχνολογικών εφαρμογών στα πλαίσια του υπόδημιουργία ενιαίου εθνικού φορέα συνολικής αντιμετώπισης των πυρκαγιών.
3. Άμεσος προγραμματισμός και σχεδιασμός για την διαχείριση -καθαρισμό-διαμόρφωσητων δασικών και αγροτικών εκτάσεων, τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών και πυροφυλακίων.
4. Άμεση θεσμοθέτηση διαδικασιών για την ευχερή και διαφανή απορρόφηση τωνΕυρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων από τους κρατικούς φορείς και υπηρεσίες, Ένοπλες Δυνάμεις,Σώματα Ασφαλείας, Πυροσβεστική Υπηρεσία κλπ.
5. Άμεση δημιουργία εθνικών βάσεων δεδομένων γης (εθνικό GIS, ψηφιακό δασολόγιοκλπ) και συνεργασία μεταξύ ερευνητικών και επιχειρησιακών φορέων που σχετίζονται με τηνπρόληψη επικινδυνότητας των πυρκαγιών (ΕΑΑ, ΕΜΥ, ΓΥΣ κλπ).
6. Συνέχιση και επέκταση των προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος(ESA), RISK-EOS και εκμετάλλευση άλλων προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης πχEFFIS, GMES.
7. Δημιουργία συνολικής πρότασης, από την επιστημονική κοινότητα με χρήση νέωντεχνολογιών, για πρόληψη, διαχείριση, προστασία πληρωμάτων, εθελοντών, πολιτών,μηχανημάτων και υλικών πυρόσβεσης, και πυρόσβεση πυρκαγιών.
8. Αλλαγή και εκσυγχρονισμός νομοθετικού πλαισίου ώστε να εκλείψει ογραφειοκρατικός κυκεώνας, που καταλήγει πολλές φορές σε αδιέξοδο, και κάποιοι κρύβονταιπίσω από νόμους, καλύπτοντας την ανικανότητά τους.
9. Δημιουργία νέου νομοθετικού πλαισίου ικανού και σύγχρονου για τις εθελοντικέςομάδες πυροπροστασίας, πυρόσβεσης, πρώτων βοηθειών και διάσωσης, με ασφαλιστικήκάλυψη, και υποχρεωτικά ενιαίο πρωτόκολλο εκπαίδευσης πιστοποιημένο από διεθνείςοργανισμούς.
10. Άμεση δημιουργία εθνικού σχεδίου παιδείας για την σχέση νέων και φύσης –περιβάλλοντος – δάσους, σε θεωρητικό αλλά κυρίως σε πρακτικό επίπεδο με τη συμμετοχήτους σε δράσεις μέσα στο δάσος, με στόχο να αγαπήσουν οι νέοι και να συνυπάρξουν με τηφύση και το περιβάλλον.
11. Προσπάθεια δημιουργία εθνικής συνείδησης προστασίας περιβάλλοντος, φύσης καιδασών, μέσω καμπάνιας άμεσης επαφής με τους πολίτες.
12. Άμεση αξιοποίηση της μελέτης «αποκατάστασης και ανάπτυξης του αγροτικούτομέα – δασών και της προστασίας του περιβάλλοντος στις πυρόπληκτες περιοχές»που εκπόνησε φέτος το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και άλλοι φορείς, για λογαριασμό τουυπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, με την αποκατάσταση ζωικού και φυτικού κεφαλαίου, τηνκατασκευή, οικιών και βοηθητικών οικημάτων, την αποζημίωση των πληγέντων και τηνκατασκευή των απαραίτητων έργων (εγγειοβελτιωτικών, των απολύτως απαραίτητωναναδασώσεων, κτλ).
13. Μέτρα με πλήρη χρονοδιαγράμματα για την επιστροφή των κατοίκων στουςοικισμούς και στις εργασίες τους, και τη μείωση της εσωτερικής μετανάστευσης πουπαρατηρείται από της πληγείσες περιοχές προς τα αστικά κέντρα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Χρειάζεται μεγάλες τομές και αλλαγές ο τρόπος λειτουργίας του κράτους και τωναυτοδιοικήσεων, αλλά και αλλαγή πολιτικών πρακτικών ώστε να υποστηριχτεί θεσμικά καιοικονομικά η πρόληψη των πυρκαγιών. Τα μέτρα πρόληψης, μπορεί να συμπεριλαμβάνουντον καθαρισμό των δασών, τη μείωση της εύφλεκτης βιομάζας με το κλάδεμα των δέντρωνκαι αραιώσεις της βλάστησης, τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών και τη συμμετοχή στην προστασία του δάσους της τοπικής κοινωνίας της κάθε περιοχής. Σημασία θα πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη και καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης καιστην ευαισθητοποίηση και δραστηριοποίηση των τοπικών πληθυσμών και των νέων αλλά καιστην αξιοποίηση των εθελοντικών ομάδων.Υπάρχει μεγάλη πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων στον κρατικό μηχανισμό και στις αρμόδιεςυπηρεσίες αλλά και στους ΟΤΑ και στους ΟΝΑ. Δεν υπάρχει κοινή στρατηγική στουςαρμόδιους φορείς αλλά και δεν υπάρχει κάποιος να αναλάβει την ευθύνη κρυβόμενος πίσωαπό τον κυκεώνα των διατάξεων που αλληλοαναιρούνται. Το βάρος λανθασμένα έχει πέσει στην καταστολή (πυρόσβεση) της πυρκαγιάς και όχι στηνπρόληψη και την προστασία του φυσικού μας πλούτου με αποτελέσματα όπως αυτά τουκαλοκαιριού του 2007 όπου οι πανηγυρισμοί για τις επιτυχίες της καταστολής της τελευταίαςπενταετίας μετατράπηκαν σε ένα εφιαλτικό σκηνικό με περισσότερα από εβδομήντα πέντεανθρώπινα θύματα.

Η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και δραστηριοποίηση των τοπικών κοινωνιώνδιαπιστώθηκε ότι μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για την αποτελεσματικότερηαντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με τις πυρκαγιές.

Κάτι πολύ σημαντικό που διαφάνηκε από τις ομιλίες είναι ότι η αξιοποίηση της υπάρχουσαςτεχνολογίας και τεχνογνωσίας είναι σχεδόν ανύπαρκτη σε θέματα πρόληψης, διαχείρισηςκαι καταστολής των πυρκαγιών ενώ οι απαραίτητοι χάρτες για την υποστήριξη των αποφάσεων διαχείρισης των πυρκαγιών δεν υπάρχουν ή δεν είναι ενημερωμένοι. Το εντυπωσιακό είναι ότι στην Ελλάδα οι Έλληνες επιστήμονες έχουν και τη γνώση και τηνεμπειρία, και την τεχνογνωσία έχοντας εφαρμόσει στην πράξη έργα χαρτογράφησης,δορυφορικής παρακολούθησης, τηλεανίχνευσης με αισθητήρες, κάμερες κ.τλ., δίκτυαμετεωρολογικών δεδομένων, συστήματα υποστήριξης αποφάσεων για τη διαχείριση τωνπυρκαγιών με συντονισμό επιχειρησιακού κέντρου και πυροσβεστικών δυνάμεων στο πεδίογια την ασφάλεια πυροσβεστικών αυτοκινήτων αλλά και πληρωμάτων, κ.τ.λ.

Το ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι υπάρχει πλεονασμός τέτοιων συστημάτων τα οποία παραμένουν αναξιοποίητα.Πολλά από τα συστήματα που υπάρχουν έχουν πολύ χαμηλό συγκριτικά κόστος υλοποίησης, λειτουργίας και συντήρησης. Παράλληλα το ελάχιστο κόστος που υπάρχει για τη χρήσηδορυφόρων μετεωρολογικών δεδομένων και χαρτογράφησης βοηθά ακόμη περισσότερο να εξετάσουμε τέτοιες λύσεις.Επίσης υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης καθώς η Ε.Ε. επιχορηγεί μέσω της Κοινωνίαςτης Πληροφορίας παρόμοια έργα αλλά και διάφορα άλλα προγράμματα, μέσω του Γ΄ και Δ΄ΚΠΣ.

Είναι μια πρόκληση για τη χώρα μας να αξιοποιήσει τη γνώση των Ελλήνων Επιστημόνων μετην συνολική θωράκιση της χώρας μας, ηλεκτρονικά, δορυφορικά, μετεωρολογικά,χαρτογραφικά, μέσω της τεχνολογίας, στο επίπεδο της πρόληψης αλλά και της διαχείρισηςτων πυρκαγιών ώστε να προστατεύσουμε τα δάση και το φυσικό περιβάλλον μας αλλά ναεξασφαλίσουμε και ένα άλλο επίπεδο ασφάλειας για τους ίδιους τους πολίτες αλλά και τιςδυνάμεις δασοπυρόσβεσης. Σήμερα που η Ε.Ε βοηθά τέτοιες προσπάθειες, δεν πρέπει ναχαθεί άλλη μια ευκαιρία για τη χώρα.Σαφώς προτείνουμε να υπάρξει μια συνολική – πανελλαδική αντιμετώπιση του θέματοςώστε να μην υπάρξει πολυδιάσπαση συστημάτων, πρακτικών και πόρων.Αλλά να υπάρξει, η αγαστή συνεργασία των αρμόδιων επιστημόνων, φορέων καιερευνητικών ομάδων ώστε να βγει ένα τελικό αποτέλεσμα που θα μειώνει στο ελάχιστο τιςατέλειες και τις αστοχίες και θα έχει έτοιμο ένα εθνικό σχέδιο πρόληψης, δράσης,αντιμετώπισης και διαχείρισης των πυρκαγιών και ασφάλειας των ανθρώπων που επιχειρούν στη μάχη της κατάσβεσης.Ένα εθνικό σχέδιο στη διάθεση της πολιτείας, για πολλά χρόνια χωρίς πειραματισμούς, καιεύκολα αναβαθμίσιμο. 

ΑΜΕΣΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ

1. Άμεση μέριμνα για εισαγωγή μεθόδων και τεχνικών των νέων τεχνολογιών στον αγώνακατά των μεγαπυρκαγιών.α. Συνέχιση και επέκταση του προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA),RISK-EOS και εκμετάλλευση άλλων προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης πχ EFFIS, GMESκλπ για την εύκολη απόκτηση βάσεων δεδομένων όπως δυναμικών χαρτών, πληροφοριώναπό δορυφόρους κλπ.β. Δημιουργία εθνικών βάσεων δεδομένων γης (εθνικό GIS, ψηφιακό δασολόγιο κλπ) καισυνεργασία μεταξύ ερευνητικών και επιχειρησιακών φορέων που σχετίζονται με τηνπρόληψη επικινδυνότητας των πυρκαγιών (ΕΑΑ, ΕΜΥ, ΓΥΣ κλπ) καθώς δεν υφίσταται ούτεστα χαρτιά με αποτέλεσμα όλες οι προσπάθειες της ερευνητικής κοινότητας να είναιαποσπασματικές (Σημείωση: η ΕΕ και κυρίως η ESA δεν έχουν βάσεις επεξεργασμένωνδεδομένων αλλά raw data, και το πρόβλημα αφορά κυρίως τους εθνικούς φορείς που είναιαρμόδιοι για τις εθνικές βάσεις, ΕΜΥ, ΥΠΕΧΩΔΕ, ΟΚΧΕ,ΓΥΣ κλπ).
2. Θεσμοθέτηση κέντρου τεκμηρίωσης, αξιολόγησης και πιστοποίησης υπαρχουσών μεθόδωνκαι τεχνικών χειρισμού προβλημάτων θεωρητικής ανάλυσής και πρακτικής αντιμετώπισης τουφαινόμενου των δασικών πυρκαγιών και των συνεπειών του, όπως δημιουργία δυναμικώνχαρτών και εικόνων επικινδυνότητας κρίσιμων περιοχών και χρονικών περιόδων, μοντέλωνπρόβλεψης, πρόγνωσης και διαχείρισης της εξέλιξης του φαινόμενου καθώς και σχεδιασμού,παρακολούθησης και συντονισμού των δράσεων αποκατάστασης και ανασυγκρότησης τωντυχόν κατεστραμμένων περιοχών.
3. Κίνητρα και χρηματοδότηση για την έρευνα, ανάπτυξη και αναβάθμιση μεθόδων καιτεχνικών, από πανεπιστήμια, κέντρα ερευνών και ιδιωτικούς φορείς, για την αντιμετώπισητου φαινόμενου των δασικών μεγαπυρκαγιών.
4. Άμεση θεσμοθέτηση για την κινητοποίηση και δραστηριοποίηση των τοπικών κοινωνιών,μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα και δράσεις για την αποκατάσταση των πυρόπληκτωνπεριοχών, καθώς και την πρόληψη και την προετοιμασία για πυρόσβεση. Άμεση μέριμνα γιαοργάνωση, εκπαίδευση, εφοδιασμό και προετοιμασία για την σχεδιασμένη και καθοδηγημένησυμμετοχή εθελοντικών δυνάμεων, μόνιμου και εποχιακού προσωπικού, με μεθοδικότητα καιαποτελεσματικότητα.
5. Άμεσος προγραμματισμός και σχεδιασμός για την διαχείριση -καθαρισμό-διαμόρφωση τωνδασικών και αγροτικών εκτάσεων, τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών και πυροφυλακίων:α. Επείγουσας φύσης καθαρισμούς των δασών για την τρέχουσα καλοκαιρινή περίοδο.β. Σχεδιασμός συστηματικού καθαρισμού των δασών αρχίζοντας από τον επόμενοΣεπτέμβριο, σε μόνιμη βάση.Για την υλοποίηση των παραπάνω, απόλυτα αναγκαία είναι η εθελοντική κινητοποίηση τωνπολιτών, προς την κατεύθυνση δραστηριοποίησης τοπικών κοινοτήτων, φορέωναυτοδιοίκησης, κοινωνικών οργανώσεων, πολιτικών, κομμάτων της Βουλής, επιστημονικώνφορέων και ιδρυμάτων και τελικά της κυβέρνησης, για την οποία μέχρι σήμερα ισχύει το «στου κουφού την πόρτα…».